धाराशिव: जिल्हा रुग्णालयात पुरवण्यात आलेल्या ‘अमोक्सीसिलिन 250 ‘ (Amoxycillin 250 ) नावाच्या हजारो गोळ्या प्रयोगशाळेतील तपासणीत निकृष्ट (अप्रमाणित) दर्जाच्या असल्याचे निष्पन्न झाले आहे. धक्कादायक बाब म्हणजे, या गोळ्यांच्या पॅकिंगवर उत्पादक म्हणून ज्या कंपनीचा पत्ता (उत्तराखंड) दिला होता, त्या पत्त्यावर अशी कोणतीही कंपनी अस्तित्वात नसल्याचे उघड झाले आहे. यामुळे हे बनावट औषधांचे एक मोठे, आंतरराज्यीय रॅकेट असल्याचा संशय बळावला असून, अन्न व औषध प्रशासनाने (FDA) २४,५६० गोळ्या जप्त करत चौघांविरुद्ध गुन्हा दाखल केला आहे.
तपासातून धक्कादायक माहिती उघड:
अन्न व औषध प्रशासनाने केलेल्या सखोल चौकशीत अनेक गंभीर बाबी समोर आल्या आहेत.
- निकृष्ट दर्जा: धाराशिव जिल्हा रुग्णालयाच्या औषध भांडारात ‘केमॅक्सिल डिटेल’ कंपनीच्या नावाखाली ‘अमोक्सीसिलिन 250’ या गोळ्यांचा साठा आढळला होता. एफडीएने नमुने घेऊन तपासणीसाठी पाठवले असता, हा संपूर्ण साठाच (२४,५६० गोळ्या) मानवी वापरासाठी अयोग्य आणि निकृष्ट दर्जाचा असल्याचे सिद्ध झाले.
- बोगस उत्पादक: गोळ्यांच्या पॅकिंगवर मे. प्रिन्सर फार्मास्युटिकल्स, कोटद्वार, पौरी गढवाल, उत्तराखंड या कंपनीचा उल्लेख होता. मात्र, एफडीएने उत्तराखंड प्रशासनाशी संपर्क साधला असता, त्या पत्त्यावर अशी कोणतीही औषध कंपनी अस्तित्वातच नसल्याचे स्पष्ट झाले. उत्पादकच बोगस असल्याने या गोळ्या पूर्णपणे बनावट असल्याचे सिद्ध झाले आहे.
- पुरवठ्याची गुंतागुंतीची साखळी: तपासात या गोळ्यांच्या पुरवठ्याची एक गुंतागुंतीची साखळी समोर आली आहे.
- धाराशिव जिल्हा रुग्णालयाला ‘नांदेड ‘ (संभाव्यतः जिल्हा औषध भांडार) येथून १६,००० गोळ्यांचा पुरवठा झाला होता.
- ‘नांदेड ‘ येथील पुरवठा लातूर येथील मे. जया एंटरप्रायझेस (मालक: महादेवी मुळे व मुलगा हेमंत मुळे) यांनी केला होता.
- मुळे माता -पुत्रांनी हा माल चिपळी/कसबेही येथील मे. ओरिएंटल फार्मास्युटिक प्रा. लि. व पंचकुला येथील विक्रम त्रिवेदी यांच्याकडून घेतल्याचे सांगितले.
- यांनी माल ठाणे येथील मे. कामेअ‍ॅझिम हाऊस (मालक: विक्रम शेंडगे चौधरी) यांच्याकडून घेतल्याचे कळवले.
- मात्र, ठाणे येथील पुरवठादाराने (विक्रम चौधरी) औषधांच्या मूळ उत्पादनाबाबत आणि खरेदीबाबत माहिती देण्यास टाळाटाळ केल्याने, या बनावट गोळ्या नेमक्या कोठे बनवल्या गेल्या, याचा उलगडा अद्याप झालेला नाही.
रुग्णांच्या जीवाशी खेळ:
धाराशिवमध्ये पुरवलेल्या १६,००० गोळ्यांपैकी १६० गोळ्या रुग्णांना वितरीत झाल्या आहेत. मात्र, आरोग्य विभागाकडे या गोळ्या नेमक्या कोणत्या रुग्णांना आणि केव्हा दिल्या गेल्या, याची कोणतीही नोंद उपलब्ध नाही. याबाबत जिल्हा शल्यचिकित्सक डॉ. धनंजय चाकूरवार यांच्याशी संपर्क साधण्याचा प्रयत्न केला असता, त्यांनी प्रतिसाद दिला नाही. ही अत्यंत गंभीर बाब असून, निकृष्ट गोळ्यांमुळे रुग्णांच्या आरोग्यावर काय परिणाम झाला असेल, हा चिंतेचा विषय आहे.
एफडीएची कारवाई:
“प्रयोगशाळेच्या अहवालानंतर १५,८४० शिल्लक गोळ्या जप्त करण्यात आल्या आहेत.१) महादेवी धोंडीबा मुळे (रा. मे. जया एंटरप्राइजेस, दुकान नं. ११, भालचंद्र रक्तकेंद्र, गांधी मार्केट, लातूर) २) हेमंत डी. मुळे (रा. मे. जया एंटरप्राइजेस, लातूर) ३) मिहीर त्रिवेदी (रा. मे. अॅक्टीवेन्टीस बायोटेक प्रा. लि., कशेली, भिवंडी, ठाणे) ४) विजय शैलेंद्र चौधरी (रा. मे. काबीज जनरीक हाउस, दुकान नं. २२, पुनम विहार, मिरा रोड, ठाणे) यांच्याविरुद्ध शहर पोलिस ठाण्यात गुन्हा नोंदवला आहे,” अशी माहिती औषध निरीक्षक स्वाती कुपकर यांनी दिली.
मोठ्या रॅकेटचा संशय:
उत्तराखंडमध्ये बोगस कंपनी, लातूर आणि ठाण्यातील पुरवठादार, पंचकुला कनेक्शन आणि माहिती लपवण्याचा प्रयत्न यावरून हे केवळ स्थानिक प्रकरण नसून, बनावट औषधांची निर्मिती आणि विक्री करणारे मोठे आंतरराज्यीय रॅकेट कार्यरत असल्याचा दाट संशय आहे. या औषधांचा कच्चा माल कुठून आला, त्या कुठे बनवल्या गेल्या आणि आणखी कुठे कुठे पुरवल्या गेल्या, याचा सखोल तपास होणे अत्यावश्यक आहे. ऑक्टोबर २०२३ मध्येच आयुक्तालयाने बोगस कंपन्यांची यादी पाठवूनही ही औषधे शासकीय यंत्रणेत कशी शिरली, हा देखील तपासाचा महत्त्वाचा भाग आहे.
या प्रकरणात केवळ पुरवठादारच नव्हे, तर खरेदी प्रक्रियेतील त्रुटी आणि वितरणाची नोंद न ठेवणाऱ्या आरोग्य विभागातील संबंधित अधिकाऱ्यांचीही जबाबदारी निश्चित करण्याची गरज आहे.
जिल्हा शासकीय रुग्णालय, उपजिल्हा रुग्णालयात या गोळ्या लहान मुले ते मोठ्या लोकांना खोकला, ताप, सर्दी झाली की दिल्या जातात, त्यामुळे या गोळ्या किती लोकांनी खाल्ला ? त्यांच्या आरोग्यावर काय परिणाम झाला ? हे अद्याप समोर आलेले नाही.
