माणुसकी आणि कायदा यांना गृहीत धरून समाजाच्या रचनेत आपण वावरतो. मात्र, अधूनमधून घडणाऱ्या काही घटना हे वास्तव बदलत असल्याचे दाखवतात. परंडा तालुक्यातील पांढरेवाडी येथे घडलेली ही घटना केवळ एका युवकाच्या हत्येची नाही, तर समाजातील अमानुष मानसिकतेचे विदारक दर्शन आहे.
स्वतःला न्यायाधीश समजणाऱ्यांचा आतंक
१८ वर्षीय माऊली गिरी याला फक्त प्रेमसंबंधाच्या कारणावरून अत्यंत क्रूरपणे मारहाण करून ठार मारले गेले. या हत्येच्या केंद्रस्थानी केवळ संशय, प्रतिष्ठेचा अहंकार आणि राग होते. मुलीच्या पतीला व्हॉट्सअ‍ॅपवरील संवाद मिळाला आणि त्याच्या रागाचे रूपांतर एका निर्दय हत्याकांडात झाले. कायद्याची पर्वा न करता, स्वतःला न्यायाधीश मानणाऱ्या या टोळीने एका तरुणाचे जीवन हिरावले.
प्रतिष्ठा की रक्तपात?
या हत्येमागे ‘कौटुंबिक प्रतिष्ठा’ आणि ‘बदला’ यांचा उल्लेख होत आहे. परंतु, समाजाने विचार करायला हवा—खऱ्या प्रतिष्ठेचा संबंध आपल्यातील मूल्यांशी असतो, रक्तपाताशी नव्हे. जो काही गुन्हा असेल, तर तो कायदा ठरवेल; शिक्षा ठरवायचे काम पोलिस आणि न्यायसंस्थेचे आहे. परंतु, दिवसेंदिवस ‘सरळ निकाल’ लावण्याची प्रवृत्ती वाढताना दिसते. यातून कायद्याचा धाक कमी झाल्याचे स्पष्ट होते.
दंडुकेशाही आणि समाजातील हिंसक प्रवृत्ती
माऊली गिरीला केवळ अमानुषपणे मारले नाही, तर विवस्त्र करून त्याची मानहानीही करण्यात आली. ही केवळ हत्या नव्हे, तर एका तरुणाचा जाणीवपूर्वक छळ होता. किडनी आणि शरीराच्या इतर अवयवांवर गंभीर आघात झाल्यामुळे १४ दिवस संघर्ष केल्यानंतर त्याचा मृत्यू झाला. या घटनेने मन सुन्न करणाऱ्या अनेक प्रश्नांना जन्म दिला आहे—समाजात कायद्याचा धाक राहिलेला आहे का? लोक स्वतःच न्यायाधीश बनून निर्णय घेण्याची हिम्मत का करत आहेत? आणि महत्वाचे म्हणजे, आपण एका हिंस्र मानसिकतेच्या दिशेने तर जात नाही ना?
पोलीस आणि प्रशासनाची जबाबदारी
या प्रकरणात पोलिसांनी चार जणांना अटक केली, मात्र सात आरोपी अद्याप फरार आहेत. हे फरार आरोपी किती लवकर सापडतात, त्यांच्यावर कोणती कारवाई होते, यावरच या प्रकरणाचा अंतिम न्याय अवलंबून आहे. पोलिसांनी या गुन्हेगारांना कठोर शिक्षा होईल, याची काळजी घेतली पाहिजे. याशिवाय, अशा घटनांना आळा घालण्यासाठी अधिक प्रभावी कायदे, जलदगती न्यायव्यवस्था आणि कडक अंमलबजावणी होणे आवश्यक आहे.
न्याय मिळणार का?
गेल्या काही वर्षांत अशा अनेक घटना समोर आल्या आहेत, जिथे प्रेमसंबंधाच्या कारणावरून हत्या करण्यात आल्या. त्यातील किती प्रकरणांत पीडित कुटुंबांना न्याय मिळाला, हा प्रश्न उरतोच. त्यामुळेच या प्रकरणातही फक्त अटक पुरेशी नाही, तर या गुन्हेगारांना तातडीने शिक्षा व्हायला हवी.
समाजाला आत्मपरीक्षण करण्याची गरज
ही घटना आपल्याला एक कटू वास्तव दाखवते—समाज अजूनही प्रतिष्ठेच्या नावाखाली खून करण्यास मागेपुढे पाहत नाही. अशा घटनांनी आपण काय शिकतो, याचा विचार करणे गरजेचे आहे. कायदा आपल्या हातात घेण्याची प्रवृत्ती बळावत आहे. आपण एक जबाबदार समाज म्हणून अशा घटनांविरोधात ठाम भूमिका घेतली नाही, तर उद्या अशी घटना पुन्हा घडेल, कदाचित आपल्या घरासमोर!
माऊली गिरीच्या हत्येने एक तरुण आयुष्य नाहिसे झाले, पण समाजाच्या समजुती आणि नीतिमत्तेवरही गंभीर प्रश्न उभे राहिले. पोलिसांनी कठोर कारवाई करून हे प्रकरण जलदगती न्यायसंस्थेकडे सुपूर्द करावे, ही अपेक्षा आहे. पण समाजानेही याचा विचार करायला हवा—प्रतिष्ठा आणि अहंकाराच्या नावाखाली हत्येचे समर्थन करणारे आपण कोणत्या दिशेने जात आहोत?
या घटनेला केवळ एक गुन्हा म्हणून पाहणे चुकीचे ठरेल; ही समाजाच्या मानसिकतेला लागलेली कीड आहे, जिचे निर्मूलन तातडीने होणे आवश्यक आहे.
