महाराष्ट्रातील राजकारणाने लोकसभा निवडणुकीनंतर नवा रंग घेतला आहे. २०२४ च्या लोकसभा निवडणुकीत महाविकास आघाडीने (MVA) ४८ पैकी ३० जागा जिंकून आपले वर्चस्व सिद्ध केले आहे. काँग्रेसने १३ जागा, शिवसेना (उद्धव ठाकरे गट) ने ९ जागा, आणि राष्ट्रवादी काँग्रेस (शरद पवार गट) ने ८ जागा जिंकून एकत्रितपणे मोठा विजय मिळवला आहे. हा विजय महाविकास आघाडीच्या भवितव्यासाठी महत्त्वाचा टप्पा ठरला आहे, कारण यामुळे आगामी विधानसभा निवडणुकांसाठी त्यांचे मनोबल उंचावले आहे.
महाविकास आघाडीचे हे यश राज्याच्या राजकारणात एक निर्णायक वळण म्हणून पाहिले जात आहे. राज्यातील सत्ताधारी महायुतीला, म्हणजेच भाजप, शिवसेना (एकनाथ शिंदे गट) आणि राष्ट्रवादी काँग्रेस (अजित पवार गट) यांना केवळ १७ जागा मिळाल्या. भाजपने ९ जागा, शिवसेना (शिंदे गट) ने ७ जागा, आणि राष्ट्रवादी (अजित पवार गट) ने केवळ १ जागा जिंकली. राज्यात सत्तेत असूनही महायुतीला अपेक्षित यश मिळाले नाही, हे राज्यातील जनतेच्या मनात असलेल्या असंतोषाचे प्रतीक आहे. या निवडणुकांच्या निकालामुळे महाविकास आघाडीला आगामी विधानसभा निवडणुकांमध्ये सत्तेवर येण्याची मोठी संधी दिसत आहे.
लोकसभा निवडणुकीतील यशामुळे महाविकास आघाडीला उत्साह आला असला तरी, पुढील काळात त्यांना काही आव्हाने देखील सामोरी जावी लागणार आहेत. महाविकास आघाडीच्या तीन प्रमुख पक्षांमध्ये नेतृत्वावरून तणाव निर्माण झालेला आहे. उद्धव ठाकरे यांनी विधानसभा निवडणुकांपूर्वीच मुख्यमंत्री पदाचा चेहरा निश्चित करण्याची मागणी केली आहे. उद्धव ठाकरे यांची ही मागणी त्यांच्या पक्षाची भूमिका बळकट करण्यासाठी आणि मतदारांमध्ये स्पष्टता निर्माण करण्यासाठी महत्त्वाची ठरते.
मात्र, काँग्रेसने उद्धव ठाकरे यांच्या या मागणीला नकार देत, मुख्यमंत्री पदाचा निर्णय निवडणुकांनंतर घेतला जाईल, असे सांगितले आहे. काँग्रेसची ही भूमिका अधिक वास्तववादी असल्याचे दिसते, कारण निवडणुकांपूर्वी मुख्यमंत्री पदाचा चेहरा जाहीर करणे निवडणुकांच्या निकालावर प्रतिकूल परिणाम करू शकते, असे त्यांचे मत आहे. शरद पवार यांनी काँग्रेसच्या या भूमिकेला समर्थन दिले आहे, ज्यामुळे उद्धव ठाकरे यांची भूमिका अधिकच कमजोर झाली आहे. या परिस्थितीमुळे महाविकास आघाडीमध्ये अंतर्गत तणाव वाढला आहे.
महाविकास आघाडीला पुढील निवडणुकांमध्ये यशस्वी व्हायचे असेल तर त्यांना अंतर्गत मतभेद दूर करून एकजूट दाखवावी लागेल. नेतृत्वाच्या प्रश्नावर तातडीने तोडगा काढला नाही, तर याचा परिणाम त्यांच्या एकत्रित ताकदीवर होईल. शिवसेना (उद्धव ठाकरे गट), काँग्रेस, आणि राष्ट्रवादी काँग्रेस (शरद पवार गट) यांनी आपसातील मतभेद विसरून एकत्रितपणे काम केले पाहिजे. तसेच, सत्ताधारी महायुतीच्या विरोधात ठोस रणनीती आखून, जनतेच्या प्रश्नांना प्रभावीपणे मांडणे आवश्यक आहे.
राज्याच्या राजकारणात महाविकास आघाडीचा उदय हा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. परंतु, त्यांना आपले यश टिकवायचे असेल तर त्यांनी अंतर्गत संघर्ष टाळून, एका स्पष्ट आणि समन्वयित धोरणाच्या आधारावर पुढे जाणे गरजेचे आहे. यासाठी घटक पक्षांनी अधिक एकात्मता दाखवून, एकत्रितपणे पुढील निवडणुकांमध्ये उतरावे लागेल.
महाराष्ट्राच्या राजकारणात महाविकास आघाडीचे यश म्हणजे जनतेच्या असंतोषाचे प्रतीक आहे, तर सत्ताधारी महायुतीला मिळालेल्या मर्यादित जागांमुळे त्यांना आत्मपरीक्षण करण्याची गरज आहे.
– सुनील ढेपे , ज्येष्ठ पत्रकार, धाराशिव – पुणे